«Φτηνά Τσιγάρα» (2000)

«Θα 'θελα τόσο πολύ να σε εντυπωσιάσω. Η μοναδική μας νύχτα ήταν ξαφνική και σύντομη, σαν μια μπόρα. Ούτε που πρόλαβα να αρχίσω. Ούτε που πρόλαβα να σου πω την μοναδική μου ιδιότητα. Είμαι συλλέκτης. Μαζεύω το πιο σκληρό και άγριο πράγμα του κόσμου. Στιγμές. Οταν έχω αυτόν τον ξαφνικό πόθο να πετάξω, και δεν έχω πού να πετάξω, κρύβομαι στη συλλογή μου. Γεμάτη καφέδες, μποξέρ, χορευτές, τυχαία αγγίγματα, βρισιές, τρυφερούς παρανόμους, στοές, συναντήσεις, κραυγές, σιωπές, χωρισμούς, λόγια, λόγια, λόγια... Ετσι κι αλλιώς τα πράγματα θα κυλήσουν όπως θέλουνε αυτά. Η ζωή ξέρει κι εγώ την εμπιστεύομαι. Είμαι από αυτούς που πάντα κάπνιζαν φτηνά τσιγάρα». 

Παράξενη. Διάβασα σε πολλές παραπομπές αυτόν τον χαρακτηρισμό για τη δεύτερη κατά σειρά ταινία που δημιούργησε ο Ρένος Χαραλαμπίδης. Και δεν ξέρω αν υπάρχει άλλη κριτική που να κάνει έναν δημιουργό πιο ευτυχισμένο. Η λέξη «παράξενη» δεν μεταφέρει ούτε θετική ούτε αρνητική χροιά μέσα της, πράγμα που σημαίνει πως ο κριτής της δεν μπόρεσε να διαχειριστεί αυτό που παρακολούθησε. Πράγμα που σημαίνει πως αυτό (ίσως) ήταν κάτι συγγενικό με το σπουδαίο.

Τα «Φτηνά Τσιγάρα» έκαναν πρεμιέρα το 2000. Ακριβώς πριν δέκα χρόνια, ακριβώς όταν εγώ ήμουν μόλις δέκα ετών. Την ταινία λοιπόν την ανακάλυψα με χρονοκαθυστέρηση, όπως απαίτησαν οι περιστάσεις αλλά δεν άργησα να τη λατρέψω, όπως μου επέβαλε η ατμόσφαιρά της. Και η εισαγωγή της, που μύρισε από το πρώτο δευτερόλεπτο ποίηση αστικού τύπου και υγρασία. 

Στην Αθήνα του Χαραλαμπίδη, τα τραμ είναι άδεια. Από τις χειρολαβές κρέμονται διάφανες σακούλες με νερό και χρυσόψαρα και πάνω από τα καθίσματα πετούν τα περιστέρια. Οι ιστορίες αγάπης ξεκινούν από καρτοτηλέφωνα. Οι καφέδες αντικαθιστούν τα ταξίδια, τα καντράν των ραδιοφώνων αντικαθιστούν τα ταξίδια, τα δεύτερα βλέμματα στους περαστικούς αντικαθιστούν τα ταξίδια. Οι στιγμές κρύβονται μέσα σε γόπες που συλλέγονται σε τσίγκινα κουτιά και αποκτούν αξία γιατί αντιπροσωπεύουν αποφάσεις. Σημαντικές αποφάσεις που μπορεί και να μην τις έχει πάρει τελικά κανείς. 

Με άγγιξε γιατί ο λόγος της κρύβει μια ένταση που δε χρειάζεται να εκφραστεί δυνατά για να ακουστεί. Γιατί όσοι επιλέγουν από ανασφάλεια να είναι αφανείς είναι οι μεγαλύτεροι πρωταγωνιστές. Γιατί η Πασπαλά σε μουσική του Καλαντζόπουλου το ξημέρωμα, και με τα χέρια να κλείνουν τα μάτια για να δώσουν βάρος στα αυτιά σημαίνει ελευθερία. Και γιατί ο καφές δεν αντικαθιστά απλά ένα ταξίδι, είναι ένα ταξίδι, που σε ωθεί να γυρίσεις με τις αποσκευές σου γεμάτες μικρά διαμάντια. Οπως αυτό που δημιούργησε με τόση φυσικότητα ο Ρένος Χαραλαμπίδης.